Η Carol Dweck (Κάρολ Ντουέκ) είναι ψυχολόγος κι ερευνά «τη νοοτροπία της ανάπτυξης», δηλαδή την ιδέα πως μπορούμε να αναπτύξουμε τη δυνατότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει και να επιλύει προβλήματα.
Στην εξαιρετική ομιλία αυτή, περιγράφει δύο τρόπους προσέγγισης ενός προβλήματος που είναι λίγο δύσκολο για κάποιον να το λύσει. Δεν είναι αρκετά έξυπνος για να το λύσει; Ή απλώς δεν το έχει λύσει ακόμα;
Αυτός ο νέος τρόπος σκέψης έχει βαπτισθεί ως η νοοτροπία της ανάπτυξης (Growth Mindset) παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα για τους μαθητές στην τάξη.
Η έννοια της νοοτροπίας ανάπτυξης είναι πολύ απλή. Αυτό που εισηγείται είναι ότι η πραγματική δυνατότητα ενός παιδιού δεν είναι προκαθορισμένη. Στην πραγματικότητα είναι απεριόριστη. Ακόμη κι αν ένα παιδί δεν έχει γεννηθεί με χαρίσματα και χαρακτηριστικά όπως η νοημοσύνη και η δημιουργικότητα, μπορεί να τα αναπτύξει με το χρόνο μέσω επιμονής και σκληρής δουλειάς. Ως εκ τούτου, η νοοτροπία ανάπτυξης αντιτίθεται στη βασική ιδεολογία της προκαθορισμένης νοοτροπίας η οποία στην ουσία λέει ότι δεν μπορείς να γίνεις καλός σε κάτι στο οποίο δεν έχεις γενετική προδιάθεση (δηλ. δεν έχεις έμφυτο ταλέντο).
Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί δεν είναι καλό στη ζωγραφική, τότε σύμφωνα με την προκαθορισμένη νοοτροπία, αυτό το παιδί δε θα μπορέσει ποτέ να γίνει ένας καλλιτέχνης, ή ζωγράφος. Η νοοτροπία της ανάπτυξης ωστόσο λέει ότι ακόμα κι αν ένα παιδί δεν έχει έμφυτο ταλέντο στην τέχνη, μπορεί να γίνει καλό σε αυτήν αν έχει το πάθος και αφιερώσει όλη του την προσπάθεια σε αυτή. Παρομοίως, αν ένας μαθητής που λατρεύει να δημιουργεί νέα πράγματα αλλά δεν έχει την απαιτούμενη δημιουργικότητα και νοημοσύνη, τότε σύμφωνα με τις αρχές της προκαθορισμένης νοοτροπίας δεν μπορεί να καινοτομήσει. Αυτό δεν ισχύει αν το κοιτάξει κανείς από την πλευρά της νοοτροπίας ανάπτυξης. Ένα παιδί μπορεί να καινοτομήσει εάν προσπαθήσει σκληρά και επιμένει ώστε να επιτύχει το όνειρό του.
Η σημασία του ρίσκου και της αποτυχίας στη Νοοτροπία ανάπτυξης
Η μεγαλύτερη αποτυχία για την προκαθορισμένη νοοτροπία είναι το ότι αποτρέπει ένα παιδί από το να δοκιμάζει καινούρια πράγματα. Υπαγορεύει ότι το παιδί θα έπρεπε να δοκιμάζει μονάχα πράγματα στα οποία είναι έμφυτα καλό, επειδή θα αποτύχει σε δραστηριότητες στις οποίες δεν έχει έμφυτο ταλέντο. Αυτό καλλιεργεί τον φόβο στα παιδιά και περιορίζει τη δυνατότητά τους. Από την άλλη μεριά η Νοοτροπία ανάπτυξης εξολοθρεύει τις ιδέες του φόβου και της αποτυχίας και ενθαρρύνει τα παιδιά να παίρνουν ρίσκα. Εξάλλου ένα παιδί το οποίο δεν έχει έμφυτο ταλέντο για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, είναι καταδικασμένο να αποτύχει στην πρώτη προσπάθεια. Εάν τα παρατήσει μετά από την πρώτη προσπάθεια τότε δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά για την εφαρμογή της νοοτροπίας ανάπτυξης;
Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά στο να δοκιμάζουν νέα πράγματα με το να δοκιμάζουν κάτι το οποίο δεν έχουν δοκιμάσει ποτέ με τα παιδιά τους. Αυτό θα δείξει στα παιδιά ότι ακόμη και οι γονείς τους δεν φοβούνται
να δοκιμάσουν κάτι καινούριο και να πάρουν ρίσκα. Προσπαθήστε να δείξετε στα παιδιά ότι το να αποτύχεις στην πρώτη προσπάθεια δεν είναι κάτι κακό και ότι βοηθά στο να μάθουν πώς να κάνουν κάτι σωστά. Τέτοιες δραστηριότητες βοηθούν τα παιδιά στο να ξεπεράσουν τον φόβο της αποτυχίας.
Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε κι εμείς ως εκπαιδευτικοί στην τάξη εφαρμόζοντας δραστηριότητες που θα βοηθήσουν να ξεπεράσουν τα παιδιά τους φόβους τους και να ρισκάρουν.
1. Αναλαμβάνοντας όλη η τάξη ένα πρότζεκτ (μάθηση βασισμένη σε πρότζεκτ/ project based learning). Το πρότζεκτ πρέπει να έχει ένα τελικό προϊόν, (παρουσίαση, θεατρικό, βιβλίο, έκθεση) που για την ολοκλήρωσή του πρέπει να συμβάλλουν οι μαθητές πρώτα μέσα από έρευνα.
2. Να επιβραβεύουμε τους μαθητές για τη σκληρή δουλειά που κάνουν και όχι για το πόσο έξυπνοι είναι. Δε λέμε ότι ένα παιδί ολοκλήρωσε μια εργασία επειδή είναι έξυπνο, αλλά επειδή δούλεψε σκληρά σε αυτήν. Αυτό θα διδάξει στα παιδιά ότι μπορούν να καταφέρουν οτιδήποτε με σκληρή δουλειά και αφοσίωση.
