Πολλοί ήταν οι Έλληνες που αντιστάθηκαν στην οθωμανική κυριαρχία. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι Κλέφτες, που ζούσαν συνήθως στα βουνά. Αλλά και οι Αρματολοί, παρόλο που διορίζονταν από τους Τούρκους, συχνά βοηθούσαν τους κλέφτες.
Οι κλέφτες ζούσαν στην ύπαιθρο και είχαν τα λημέρια τους σε δύσβατα μέρη. Ήταν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες, η καθεμιά με τον καπετάνιο της και το δικό της μπαϊράκι. Βασικό χαρακτηριστικό των κλεφτών ήταν η εχθρότητα που ένιωθαν για τους Τούρκους και γενικά για την εξουσία, στοιχείο που τους έκανε αγαπητούς στο λαό. Έτσι, οι κλέφτες έγιναν σύμβολο της αντίστασης των υπόδουλων Ελλήνων ενάντια στους κατακτητές.
Παρουσιάσεις μαθήματος
Το μάθημα με αφήγηση
Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους κλέφτες και να αποκαταστήσουν την ασφάλεια στην ύπαιθρο, οι Οθωμανοί Τούρκοι χρησιμοποιούσαν ένοπλους Έλληνες, πρώην κλέφτες, τους αρματολούς. Ωστόσο οι Αρματολοί, παρόλο που ήταν βοηθητικά στρατεύματα των Τούρκων, συνεργάζονταν συνήθως με τους κλέφτες. Παρατηρήθηκε έτσι το φαινόμενο, ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας, πολλοί αρματολοί να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και να προσχωρούν στις τάξεις των κλεφτών.
Πιστεύω ότι τα παραδοσιακά τραγούδια δημιουργήθηκαν συγχρόνως με τα γεγονότα που περιγράφουν. Κάθε φορά που κάτι συγκλόνιζε το λαό μας αυτός έφτιαχνε ένα τραγούδι για να εκφράσει τα συναισθήματα που του προξενούσε. Είναι φυσικό, λοιπόν, ο πόλεμος, οι μάχες, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές κυρίως να του γεννούσαν την επιθυμία να φτιάξει ένα τραγούδι, να εκφράσει μέσα απ’ αυτό την οδύνη, αλλά και το θαυμασμό του για τους ήρωες που διακρίνονταν στις μάχες – άντρες και γυναίκες. Αυστηρά και δωρικά, σοβαρά σαν τους ήρωες που περιγράφουν, τα τραγούδια αυτά λειτουργούσαν σαν τις εφημερίδες ή τα χρονικά της εποχής για τους δημιουργούς και τους συγχρόνους τους, ενώ για τις επόμενες γενιές χρησίμευαν σαν μάθημα ιστορίας.
Δόμνα Σαμίου , 2007
Κλέφτικη ζωή
Κλεφτόπουλα
Ερωτήσεις μαθήματος
Φημισμένοι αρματολοί ήταν ο Γεώργιος Ανδρίτζος, ο Κατσαντώνης στη Ρούμελη, ο Νικοτσάρας στον Όλυμπο, οι Σουλιώτες Γεώργιος Μπότσαρης και Λάμπρος Τζαβέλλας και πολλοί άλλοι. Αρκετοί από τους γιους, τους συγγενείς ή τα πρωτοπαλίκαρα τους συμμετείχαν αργότερα στη Μεγάλη Επανάσταση του 1821.