Το απόσπασμα είναι από το ομώνυμο έργο του Νικηφόρου Βρεττάκου, (Νικηφόρος Βρεττάκος. 1978. Ο Προμηθέας ή Το παιχνίδι μιας μέρας. Αθήνα: Διογένης) εμπνευσμένο από την τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης. Δείτε στη συνέχεια τη σχετική ανάρτηση για την τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης.
Η βουλή* μου είναι μία. Προστατέψτε αυτό
το αγαθό που σας έδωσα. Προπάντων
να ξέρετε πως εκείνο που λάμπει μέσα της
είναι το ίδιο το μέλλον σας. Και πως,
αν συμβεί να την σβήσει, φυσώντας την
με όλη του την άβυσσο, ο Δίας, τότε
σκότος θα πέσει σ’ όλο το μέλλον σας.
Ας ξεσκίζεται εκείνος λέγοντας πως
η κλοπή της φωτιάς είναι τάχατε έγκλημα.
Αυτή είναι η πρώτη δίκαιη πράξη.
Ποιος είναι ο Νικηφόρος Βρεττάκος;
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1 Ιανουαρίου 1912 – 4 Αυγούστου 1991) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και ακαδημαϊκός. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές[1]. Είχε προταθεί 4 φορές για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ επίσης έλαβε άλλα πολλά βραβεία, όπως το βραβείο Ουράνη, το Πρώτο βραβείο κρατικής ποίησης κ.α. Έγραψε, επίσης, πεζογραφήματα, κριτικές μελέτες και άρθρα. Τιμήθηκε με πολλά λογοτεχνικά βραβεία και το 1987 εκλέχτηκε ακαδημαϊκός. Πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και στην Εθνική Αντίσταση. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) έζησε αυτοεξόριστος στην Ευρώπη. Σε πολλά ποιήματά του αναφέρεται σε ελληνικά και παγκόσμια κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα, και διαμαρτύρεται για τη φρίκη του πολέμου. Γενικά, στο έργο του μιλά με λυρισμό και τρυφερότητα για τον άνθρωπο και την αγάπη. Τα ποιήματά του έχουν συγκεντρωθεί σε τρεις τόμους. Στα πεζογραφήματά του ανήκουν Το γυμνό παιδί, Μπροστά στο ίδιο ποτάμι, Οδύνη κ.ά.
Ερωτήσεις – Δραστηριότητες
Γιατί η κλοπή της φωτιάς θεωρείται δίκαιη πράξη;
Ο προμηθέας έκανε κάτι πολύ τολμηρό έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την έδωσε στους ανθρώπους αν και γνώριζε ότι η τιμωρία του ήταν βέβαιη. Φυσικά όλοι ξέρουμε ότι η κλοπή είναι αδίκημα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως ο Προμηθέας ενήργησε έτσι για το καλό του ανθρώπινου γένους. Όχι μόνο δεν ήθελε να βλάψει κανέναν αλλά αντίθετα επιθυμούσε να δώσει στους ανθρώπους τα φώτα του πολιτισμού και να τους σώσει από την εξαφάνιση.
Άλλωστε ήταν πολύ εγωιστικό εκ μέρους του Δία να κρατά το προνόμιο της φωτιάς μόνο για τον εαυτό του και να το στερεί από τους ανθρώπους. Πολύ περισσότερο που αυτοί αδύναμοι και ανυπεράσπιστοι καθώς ήταν, την είχαν μεγαλύτερη ανάγκη από τον παντοδύναμο Δία. Μια τέτοια πράξη όχι μόνο δεν είναι άδικη, αλλά είναι γενναία και αξιέπαινη. Ας σκεφτούμε μόνο πόσοι άνθρωποι θα είχαν τη δύναμη να θυσιαστούν για το καλό της ανθρωπότητας όπως ο Προμηθέας, και τότε θα κατανοήσουμε το μεγαλείο της πράξης του.
Τι συμβολίζει η φωτιά στον Προμηθέα του Αισχύλου (εδώ) και στον Προμηθέα του Βρεττάκου; Ποια είναι η αξία της για τον άνθρωπο;
Η φωτιά και στα δύο κείμενα χαρακτηρίζεται ως ύψιστο αγαθό, χωρίς το οποίο η ανθρωπότητα θα ήταν καταδικασμένη. Ο προμηθέας την αποκαλεί “δάσκαλο για πάσα τέχνη των θνητών, προίκα μεγάλη” εννοώντας ότι αυτή είναι η βάση και η αφετηρία του πολιτισμού. Ο Βρεττάκος τονίζει ότι “εκείνο που λάμπει μέσα της είναι το ίδιο το μέλλον σας”. Φαίνεται λοιπόν και εδώ πως η αξία της για τον άνθρωπο έναν ανυπολόγιστη, γιατί χωρίς αυτήν “σκότος θα πέσει σε όλο το μέλλον σας” όπως λέει χαρακτηριστικά ο Νικηφόρος Βρεττάκος.
Τι συμβολίζει ο Δίας;
Ο Δίας αντιπροσωπεύει τη σκληρότητα και την αλαζονεία της θεϊκής εξουσίας απέναντι στις αδύναμους και στους ανυπεράσπιστους θνητούς. Είναι αυτός που κρατάει εγωιστικά το δώρο της φωτιάς μόνο για τους θεούς και δε διστάζει να τιμωρήσει τον Προμηθέα που τόλμησε να τη δώσει και στους ανθρώπους. Εκμεταλλεύεται τη μεγάλη του δύναμη για να επιβάλλει την άδικη επιθυμία του, χωρίς να δείχνει το παραμικρό ενδιαφέρον για τους δυστυχισμένους τους ανθρώπους. Το μόνο που θέλει είναι να εξουσιάζει και να είναι κυρίαρχος με κάθε τρόπο. Χαρακτηρίζεται λοιπόν από απληστία, κακία και μίσος για τον άνθρωπο. Είναι ένα είδος “τυράννου”, δηλαδή έχει μεγάλη ισχύ και χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να βλάψει τους άλλους και να τους καταπιέσει. Τη στιγμή που ο Προμηθέας είναι εκφραστής της αγάπης για τον άνθρωπο και της διάθεσης για προσφορά, για τον Δία ισχύουν τα αντίθετα.