Του Γιώργου Λεκάκη
Το αρχαιότερο πνευστό μουσικό όργανο στον κόσμο, είναι ένας αυλός των Νεάντερταλ, 60.000 χρόνων (*) ένας θησαυρός παγκόσμιας σημασίας! Ανακαλύφθηκε στην έκταση της αρχαίας ελληνικής Θράκης, στην σπηλιά Divje babe κοντά στο Cerkno (**) της νυν Σλοβενίας. Επισήμως λέγεται «Neanderthal flute, the flute from Divje babe».
Είναι φτιαγμένος από το αριστερό μηριαίο οστούν μιας νεαρής σπηλαιοαρκούδας και έχει 4 τρύπες, κατά βούληση τρυπημένες. Οι δύο σώζονται εξ ολοκλήρου και δύο εν μέρει. Οι αρχαιολόγοι εξήγησαν πώς οι Νεάντερταλ έκαναν τις τρύπες με ένα μυτερό πέτρινο εργαλείο.
Μουσικά πειράματα επιβεβαίωσαν τα ευρήματα της αρχαιολογικής έρευνας ότι το μέγεθος και η θέση των οπών δεν μπορεί να είναι τυχαία – έγιναν με σκοπό την μουσική έκφραση!
Είναι ο αρχαιότερος αυλός, μέχρι στιγμής, στον κόσμο.Και το πρώτο αξιόπιστα αποδεδειγμένο ότι κατασκευάστηκε από Νεάντερταλ. Από όσο γνωρίζουμε τώρα, οι Νεάντερταλ ήταν οι πρώτοι από τα ανθρώπινα είδη, που κατασκεύασαν μουσικά όργανα. Ο αυλός μαρτυρά το γεγονός ότι οι Νεάντερταλ ήταν ικανοί για μια τόσο αφηρημένη και μοναδικά ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η δημιουργία μουσικής.
Το μήκος του είναι 11,4 εκατ.
Ο οστέινος αυλός ανακαλύφθηκε το 1995 κατά την διάρκεια συστηματικών ανασκαφών με επί κεφαλής τον Ivan Turk. Το σπήλαιο βρίσκεται στην ΒΑ. άκρη του οροπεδίου Šebrelje, 230 μ. επάνω από τον ποταμό Υδρία > Υδρίτσα / Idrijca (***). Το σπήλαιο στο οποίο βρέθηκε ήταν ένα άντρο με αρκούδες σπηλαίων, αλλά κατά την τελευταία παγετώδη περίοδο το επισκέπτονταν περιστασιακά και άνθρωποι, αρχικά Νεάντερταλ και στην συνέχεια οι Homo Sapiens / σύγχρονοι άνθρωποι. Ο αυλός βρέθηκε κοντά σε μια εστία, σε ένα στρώμα 60.000 – 50.000 χρόνων.
Στο στρώμα Παλαιολιθικής όπου ευρέθη ο αυλός, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν επίσης λίθινα εργαλεία των Νεάντερταλ. Ο αυλός από το Divje babe είναι περίπου 20.000 χρόνια αρχαιότερος από άλλους γνωστούς αυλούς, κατασκευασμένους όμως από σύγχρονους ανθρώπους. Είναι προς το παρόν ο μοναδικός αυλός, όχι μόνον στην Ευρώπη, αλλά και σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο, που έφτιαξε ένας Νεάντερταλ. Πάντως είναι η καλύτερη απόδειξη ότι οι Νεάντερταλ ήξεραν και έπαιζαν μουσική… Άρα ήταν καινοτόμοι, πρωτοπόροι, και ευαίσθητοι άνθρωποι ικανοί για καλλιτεχνική έκφραση… Οι Νεάντερταλ ήταν, όπως εμείς, οι Homo Sapiens, πλήρως ανεπτυγμένα πνευματικά όντα, ικανά για εκλεπτυσμένη καλλιτεχνική δραστηριότητα…
Ο αυλός εκτίθεται στην μόνιμη έκθεση «The Earliest Stories from the Crossroads» στο Εθνικό Μουσείο της Σλοβενίας (αρ. D. b. 652).
Και μια απλή ερώτηση: Πόσα ευρήματα γνωρίζετε σε αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδος, που η επεξηγηματική πινακίδα να γράφει: 60.000 χρόνων;
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης “Μουσικής Μύησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.5.2019.
– Dimkaroski Lj. «Glasbena raziskovanja najdbe iz Divjih bab I. Neandertalčeva piščal: od domnevne piščali do sodobnega glasbila», Argo 53/2, 2010, σελ. 10–17.
– Turk Iv. «Divje Babe I. Paleolitsko najdišče mlajšega pleistocena v Sloveniji» (1. del: Geologija in paleontologija) / Upper Pleistocene palaeolithic site in Slovenia (Part 1: Geology and Palaeontology). Opera Instituti Archaeologici Sloveniae 13, Λιουμπλιάνα, 2007.
– του ιδίου «Divje Babe I. Paleolitsko najdišče mlajšega pleistocena v Sloveniji» (2. del: Arheologija) / Upper Pleistocene Palaeolithic site in Slovenia (Part 2: Archaeology). Opera Instituti Archaeologici Sloveniae 29, Λιουμπλιάνα, 2014.
(*) Κατ’ άλλους 43.000 χρόνων.
(**) Cerknica > Curchinitz, Chyrchayn, Circhiniz, Cerьkъvьno.
(**) Γνωστός από την αρχαιότητα για τις πηγές υδραργύρου και κιννάβαρης (θειούχου υδραργύρου), 400 μ. κάτω από την επιφάνεια της γης.