Πιστεύω ότι σίγουρα θα θέλετε να εφαρμόσετε κάτι απλό που θα μπορούσε να βελτιώσει τις επιδόσεις του παιδιού σας στο σχολείο πέρα από τη μακροχρόνια εκπαίδευση και την σταθερή οικογενειακή ατμόσφαιρα που του παρέχετε…
Ίσως είναι ακόμα πιο απλό απ’ όσο νομίζετε:
μιλήστε με τα παιδιά σας!
O Eric Lenneberg (1967) και ο Noam Chomsky (1965) είναι υποστηρικτές του βιολογικού-γενετικού μοντέλου γλωσσικής ανάπτυξης, σύμφωνα με το οποίο η γλωσσική ικανότητα είναι έμφυτη.
Στον Eric Lenneberg (Biological Foundations of Language, 1967) οφείλουµε τη διατύπωση της «υπόθεσης της κρίσιµης περιόδου» (critical age hypothesis) για την ανάπτυξη της γλώσσας, δηλαδή μιας χρονικά περιορισμένης περιόδου (2 έτη έως εφηβεία -12 έτη) μέσα στην οποία θα πρέπει να διεξαχθεί η ανάπτυξη της γλώσσας από το παιδί, ενώ μετά το τέλος της η κατάκτηση της γλώσσας είναι αδύνατη εξαιτίας νευροβιολογικών μεταβολών που συμβαίνουν στον εγκέφαλο που επιδρούν στην πλαστικότητα του εγκεφάλου και δεν επιτρέπουν πλέον την αφομοίωση γλωσσικών ερεθισμάτων.
Έτσι λοιπόν, τα μωρά χρειάζονται κάτι περισσότερο από ένα καροτσάκι ή ένα διαδραστικό παιχνίδι προκειμένου να ξεκινήσει σωστά η πνευματική, συναισθηματική και σωματική τους ανάπτυξη. Χρειάζονται λέξεις, τραγούδια, ποιηματάκια, καθημερινές κουβέντες, βιβλία και παραμύθια.
Όλα αυτά δεν είναι ούτε επιπόλαια ούτε ανόητα: μέσω αυτών αναπτύσσεται ο εγκέφαλος. Η ομιλία σε ένα μωρό δεν ενθαρρύνει μόνο την ανάπτυξη της γλώσσας. Είναι απαραίτητη και για την γενικότερη ανάπτυξη των γνωστικών διεργασιών του εγκεφάλου και για την βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του.
Κάθε φορά που ο γονέας έχει μια θετική λεκτική αλληλεπίδραση με το παιδί, οι νευρικές συνδέσεις δυναμώνουν στον ταχέως αναπτυσσόμενο εγκέφαλό του.
Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στα Πανεπιστήμια Ράις και Κολούμπια ανέφεραν ενδιαφέροντα ευρήματα σχετικά με το πόσες περισσότερες λέξεις ακούν σε καθημερινή βάση τα παιδιά που ανήκουν στη μεσαία και ανώτερη τάξη σε σύγκριση με τα παιδιά από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.
Κατά τη διάρκεια των 4 πρώτων ετών της ζωής του, ένα παιδί από οικογένεια με χαμηλό εισόδημα ακούει περίπου 30 εκατομμύρια λιγότερες λέξεις, δηλαδή λιγότερο από το ένα τρίτο σε σχέση με τα υπόλοιπα.
Τα ακούσματα του παιδιού έχουν άμεσες συνέπειες στη μάθηση και σημαντικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Αυτό το χάσμα μεγαλώνει καθώς μεγαλώνει και το παιδί. Εκτός από την έλλειψη έκθεσης σε λεκτικά ακούσματα, ένα παιδί που προέρχεται από οικογένεια με χαμηλό εισόδημα συχνά ακούει λέξεις με αρνητικό ή αποθαρρυντικό νόημα.
Aπλοί τρόποι από την Debbie Hampton με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να αναπτύξουν το λεξιλόγιο αλλά και τον εγκέφαλό τους:
•Καθιερώστε την ανάγνωση βιβλίων για τα παιδιά από τη γέννησή τους. Τοποθετήστε πάνινα βιβλία στην κούνια τους, βάλτε βιβλία δίπλα στο κάθισμα του αυτοκινήτου, σε χαμηλά ράφια και άλλα μέρη όπου έχουν πρόσβαση. Και το πιο σημαντικό, διαβάστε τους καθημερινά.
•Κάντε χειρονομίες και χρησιμοποιήστε τις εκφράσεις του προσώπου σας όταν μιλάτε στα παιδιά για να τα βοηθήσετε να κατανοήσουν το νόημα των λέξεων.
•Χρησιμοποιήστε καινούριες και ενδιαφέρουσες λέξεις με φυσικό τρόπο. Οι καινούριες λέξεις βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν τη σημασία τους.
•Τραγουδήστε και διαβάστε ποιήματα για να εισάγετε καινούριο λεξιλόγιο με ευχάριστο τρόπο.
• Συζητήστε με τα παιδιά και ενθαρρύνετέ τα να μιλήσουν το ένα στο άλλο. Κάντε ερωτήσεις, διατυπώστε παρατηρήσεις και ενθαρρύνετε τα να σκέφτονται και να μοιράζονται τις ιδέες τους.
•Επισκεφτείτε βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία. Τα περισσότερα έχουν χώρους για τα παιδιά, όμορφα βιβλία και άνετους χώρους όπου μπορούν να ξεφυλλίσουν ένα βιβλίο.
•Κρατήστε την τηλεόραση κλειστή και μειώστε τον χρόνο παρακολούθησης σε παιδιά μικρότερης αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας.
Χρησιμοποιείστε τρία σημαντικά Σ:
Συντονισμός
Συζήτηση
Συμμετοχή
Βιβλιογραφικές αναφορές
Μότσιου, Ε. (2014). Εισαγωγή στην ανάπτυξη της γλώσσας. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
Hoff, E. (2009). Language Development (4th edition). Wadsworth: Cengage Learning.
Επιμέλεια άρθρου: Γεωργίου Αρχοντούλα