Ετικέτα: ψυχολογία

Το σπίτι όπου έζησε το παιδάκι που ήμουν κάποτε, και τα πρόσωπα με τα οποία μοιράστηκα την οικογενειακή μου ζωή υπήρξαν ο βατήρας πάνω στον οποίο πάτησα για να εκτελέσω το άλμα προς την ενήλικη ζωή μου.
Η οικογένεια αποτελεί πάντοτε τον βατήρα, και κάποια στιγμή πρέπει να σταθούμε στην άκρη του και να πραγματοποιήσουμε το άλμα προς τον κόσμο και τη μετέπειτα ζωή.
Αν, καθώς πάω να πηδήξω από τον βατήρα, πιαστώ από κάπου και κρεμαστώ, θα μείνω εκεί να κρέμομαι και δεν θα πραγματοποιήσω το ταξίδι μου ποτέ.
Τι καλά που θα ήταν αν βρίσκαμε το θάρρος να πηδήξουμε από τον βατήρα μ’ έναν θεαματικό τρόπο! Αυτό μπορεί να γίνει αν ο βατήρας είναι υγιής. Αν η οικογενειακή σχέση είναι υγιής. Αν το ζευγάρι των γονιών είναι υποστηρικτικό.
Ο βατήρας αυτός πατάει πάνω σε τέσσερα βασικά στηρίγματα, τόσο σημαντικά, που αν δεν είναι στέρεα κανένα παιδάκι δεν μπορεί να περπατήσει πάνω του χωρίς να πέσει.

Το πρώτο στήριγμα είναι η αγάπη
Ένα παιδί που δεν ένιωσε ότι το αγάπησαν οι γονείς του, έχει μια θλιβερή ιστορία: θα του είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσει τον εαυτό του. Η αγάπη για τον εαυτό μας μαθαίνεται μέσα από την αγάπη που δεχόμαστε από τους γονείς μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να διδαχτούμε και αλλιώς, λέω απλώς ότι αυτός είναι ο καλύτερος τόπος και τρόπος για να το μάθουμε. Και βέβαια, ένα παιδί που δεν αγαπήθηκε δεν μπορεί ούτε το ίδιο να αγαπήσει, κι αν έτσι έχει συμβεί στη ζωή του, τι μπορεί να κάνει αργότερα στις σχέσεις του με τους άλλους;
Ο βατήρας που δεν έχει αυτό το στήριγμα είναι επικίνδυνος. Είναι δύσκολο να βαδίσει κανείς πάνω του. Είναι ένας βατήρας χωρίς ισορροπία.

Το δεύτερο στήριγμα είναι η εκτίμηση
Αν η οικογένεια δεν έχει ένα καλό απόθεμα αυτοεκτίμησης, αν οι γονείς θεωρούν ότι οι ίδιοι είναι ένα τίποτα, τότε και το παιδί θα αισθάνεται ένα τίποτα. Αν προέρχεται κανείς από ένα σπίτι όπου δεν τον εκτιμούν και δεν θεωρούν ότι αξίζει, δυσκολεύεται να πιστέψει ο ίδιος για τον εαυτό του ότι αξίζει. Τα σπίτια με ένα καλό επίπεδο αυτοεκτίμησης διαθέτουν κατάλληλους βατήρες.
Η Βιρτζίνια Σατίρ λέει: «Στις καλές οικογένειες, η χύτρα της αυτοεκτίμησης του σπιτιού είναι γεμάτη». Που σημαίνει: οι γονείς πιστεύουν ότι είναι αξιόλογοι άνθρωποι, πιστεύουν ότι τα παιδιά τους αξίζουν, ο μπαμπάς πιστεύει ότι η μαμά αξίζει, η μαμά πιστεύει ότι ο μπαμπάς αξίζει, ο μπαμπάς και η μαμά πιστεύουν ότι έχουν μια οικογένεια που αξίζει, και είναι κι οι δύο υπερήφανοι για την ομάδα που έχουν φτιάξει.
Όταν έρχεται σπίτι το παιδί και λέει: «Τι ωραία που είναι αυτή η οικογένεια!» τότε ξέρουμε πως ο βατήρας είναι γερός.
Όταν έρχεται το παιδί σπίτι και λέει: «Μπορώ να πάω να μείνω στο σπίτι της θείας Μαργαρίτας;»… τότε έχουμε πρόβλημα.
Όταν λέει ο πατέρας στο παιδί: «Γιατί τότε δεν πας να μείνεις με τη θεία σου τη Μαργαρίτα;» πάλι κάτι συμβαίνει.

Το τρίτο στήριγμα είναι οι κανόνες
Στην οικογένεια πρέπει να υπάρχουν κανόνες, με τη μόνη προϋπόθεση ότι δεν θα είναι αυστηροί. Οι κανόνες πρέπει να είναι ευέλικτοι, ελαστικοί, αμφισβητήσιμοι, συζητήσιμοι και διαπραγματεύσιμοι. Πάντως, πρέπει να υπάρχουν. Ακριβώς όπως πιστεύω ότι οι κανόνες στην οικογένεια υπάρχουν για να μπορεί κανείς να τους παραβεί και είναι δική μας υποχρέωση να βάζουμε καινούργιους, πιστεύω και ότι η διαδικασία αυτή πρέπει να βασίζεται σε μια χρονική στιγμή που τα παιδιά έχουν μάθει να μεγαλώνουν και να ωριμάζουν σ’ ένα περιβάλλον με ασφάλεια και προστασία.
Αυτό είναι το περιβάλλον της οικογένειας. Οι κανόνες αποτελούν το πλαίσιο ασφάλειας και πρόβλεψης που είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη μου. Ένα σπίτι χωρίς κανόνες δημιουργεί έναν βατήρα πάνω στον οποίο το παιδί δεν μπορεί να σταθεί για να κάνει το άλμα του στον κόσμο…

Το τελευταίο στήριγμα είναι η επικοινωνία
Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί το άλμα, είναι αναγκαίο να υπάρχει διαρκής και έντιμη επικοινωνία. Με κανένα άλλο θέμα δεν έχουν ασχοληθεί τόσο πολύ τα εγχειρίδια ψυχολογίας, όσο με αυτό της επικοινωνίας. Να διαβάζετε μαζί σαν ζευγάρι, να κουβεντιάζετε με τα παιδιά σας, να συζητάτε όλοι μεταξύ σας με την τηλεόραση κλειστή… Αυτός είναι ένας τρόπος για να ενισχυθεί η επικοινωνία, όχι όμως ο πιο σημαντικός.
Ουσιαστικό είναι αυτό που ξεκινάει με ερωτήσεις που κάνει κανείς με αληθινό ενδιαφέρον, μέσα από την καρδιά του: Πώς είσαι; Πώς τα πέρασες σήμερα; Θέλεις να κουβεντιάσουμε;
Και σ’ αυτό το στήριγμα —αποκλειστικά σ’ αυτό το στήριγμα—, στηρίζεται η δυνατότητα επανόρθωσης των υπολοίπων.
Αγάπη, εκτίμηση, κανόνες και επικοινωνία: πάνω σ’ αυτόν τον βατήρα στέκεται το παιδί νια να κάνει το άλμα του στη ζωή. Για να βαδίσει, καταρχάς, τον δρόμο της αυτοεξάρτησης και, στη συνέχεια, τον δρόμο της συνάντησης με τους άλλους.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι «Ο Δρόμος της Συνάντησης» Εκδόσεις OPERA

…να είναι καλός με τη μητέρα του παιδιού του κι όχι τα παιχνίδια,τα υπόλοιπα υλικά αγαθά, οι βόλτες και τα ταξίδια… Αυτά είναι σημαντικά όταν εκπληρώνεται η προϋπόθεση της αγάπης προς τη μητέρα…Ευτυχισμένοι αυτοί οι Πατέρες που το κάνουν, ευτυχισμένα και τα παιδιά τους!

Για να δούμε στη συνέχεια τη συνέντευξη που παραχώρησε παρακάτω ο Ματθαίος Γιωσαφάτ  νευρολόγος –ψυχίατρος- παιδοψυχίατρος, με εκπαίδευση στην ψυχαναλυτική θεραπεία, στην ομαδική ανάλυση και στην Οικογενειακή Θεραπεία.

Κύριε Γιωσαφάτ, υπήρξατε καλός μπαμπάς με τη μοναχοκόρη σας;
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ ν’ απαντήσω εγώ σε αυτή την ερώτηση, παρά μόνο εκείνη. Θα σου ομολογήσω, όμως, ότι κάποια στιγμή τη ρώτησα. Ήμουν καλός πατέρας για σένα; Ήσουν πάρα πολύ καλός πατέρας … όταν σε έβλεπα, μου απάντησε.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει ένας πατέρας στο παιδί του;
Να είναι καλός με τη γυναίκα του. Με τη μητέρα του παιδιού του. Να την αγαπάει και να της το δείχνει. Μέσα από αυτό θα πάρει το καλύτερο και το παιδί. Η συζυγική δυσαρμονία δημιουργεί πολλά προβλήματα στα παιδιά, τόσο στην παιδική και εφηβική ηλικία αλλά και αργότερα, όταν γίνονται ενήλικες. Και δυστυχώς το 85% των ζευγαριών βιώνει συζυγική δυσαρμονία. Άρα μιλάμε για κάτι όχι και τόσο εύκολο όσο το διατυπώνω.

Πολλοί πάντως από τους σημερινούς μπαμπάδες συμμετέχουν στη φροντίδα του μωρού από την πρώτη στιγμή της γέννησής του. Είναι καλός ένας τέτοιος μπαμπάς;
Παλιότερα πιστεύαμε ότι είναι σημαντικό και γενικά καλό να συμμετέχει στη φροντίδα του μωρού ο μπαμπάς. Να το ταΐζει, να το νανουρίζει, να του αλλάζει πάνες. Κι εγώ άλλαζα πάνες. Σήμερα έχουμε αναθεωρήσει. Γνωρίσουμε ότι είναι πιο ευεργετικό για το παιδί να τα κάνει όλα αυτά μόνο η μητέρα, τουλάχιστον για τον πρώτο χρόνο ζωής. Έτσι το παιδί αναπτύσσει μία καλή σχέση ασφάλειας μαζί της, με το σημαντικό αυτό πρόσωπο, πράγμα που καθορίζει και τον τρόπο που θα κάνει σχέσεις αργότερα στη ζωή του. Είναι καλύτερα, επομένως, ο πατέρας σε αυτή τη φάση να προσφέρει υποστήριξη στη μητέρα σε όλα τα επίπεδα και ίσως λιγότερο σημαντικό ν’ αλλάζει πάνες. Φυσικά, καθώς μεγαλώνει το παιδί, χρειάζεται το ενδιαφέρον, την αποδοχή και τη στοργή και από τον πατέρα.
Οι σύγχρονοι μπαμπάδες είναι σίγουρα καλύτεροι από τους μπαμπάδες των παλαιότερων γενεών. Είναι πιο φροντιστικοί, πιο στοργικοί, εκφράζουν πιο άνετα τα συναισθήματα.

Τι είναι πιο σημαντικό; Το “μπράβο” του μπαμπά ή το “μπράβο” της μαμάς;
Και των δύο η ενθάρρυνση και υποστήριξη προς το παιδί είναι σημαντική. Για την κόρη ο έρωτας για τον μπαμπά ξεκινάει στα τρία και δεν τελειώνει ποτέ! Μεγαλώνοντας, όμως, για τον γιο ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία η επιβεβαίωση του πατέρα, καθώς καθορίζει την αυτοεκτίμηση του γιου του, το ποιος είναι και τι θέλει να κάνει στη ζωή του. Αν δεν έχει εισπράξει την αποδοχή του πατέρα, είναι πολύ πιθανό να δυσκολευτεί πάνω σ’ αυτό.

Κι αν σου τύχει ένας δύσκολος μπαμπάς; Ένας π.χ. υπερπροστατευτικός ή νάρκισσος πατέρας ή όχι αρκετά υποστηρικτικός ή επικριτικός ή απόμακρος συναισθηματικά;
Τότε είναι δύσκολα τα πράγματα, επειδή επηρεάζεται η αυταξία σου και δυσκολεύεσαι να δεις ποιος είσαι πραγματικά ή ποιος θα ήθελες να είσαι. Υπάρχει, όμως, τρόπος να βγεις από αυτή τη θέση με σωστή βοήθεια. Η ψυχοθεραπεία βοηθάει πολύ πάνω σ’ αυτό.

Ποια είναι η άποψή σας για τους σύγχρονους μπαμπάδες;
Είναι σίγουρα καλύτεροι από τους μπαμπάδες των παλαιότερων γενεών. Είναι πιο φροντιστικοί, πιο στοργικοί, εκφράζουν πιο άνετα τα συναισθήματα. Με λίγα λόγια, είναι πιο θηλυκοί. Και όταν λέω πιο θηλυκοί, δεν εννοώ με την έννοια της ταυτότητας του φύλου. Εννοώ ότι έχουν στοιχεία πιο τρυφερά, που τα βλέπαμε παλιότερα μόνο στις γυναίκες μαμάδες. Όπως και οι γυναίκες σήμερα προβάλλουν σε πολλά επίπεδα πιο αντρικές συμπεριφορές. Είναι πιο δυναμικές για παράδειγμα. Αυτή η υιοθέτηση τυπικών χαρακτηριστικών συμπεριφοράς του αντίθετου φύλου δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό.

Η πατρότητα κάνει καλό σε έναν άνδρα;
Ένας άνδρας ολοκληρώνεται, όταν γίνεται πατέρας. Βιολογικά ξέρουμε ότι το επιβάλει το γενετήσιο ένστικτο της αναπαραγωγής. Το να επιδιώξει να ”σπείρει” απογόνους είναι ο μόνος τρόπος για να μεταβιβάσει τα γονίδια του και να διασφαλίσει την αθανασία του. Σε ψυχολογικό επίπεδο, όμως, η πατρότητα είναι αλήθεια ότι ωριμάζει τον άνδρα. Είναι ίσως το μοναδικό πράγμα που τον ωριμάζει. Ο άνδρας σταματά να είναι παιδί από τη στιγμή που θα γίνει μπαμπάς.

Τι άλλο κερδίζει ένας άνδρας, όταν γίνεται μπαμπάς;
Μαθαίνει να αγαπάει ουσιαστικά. Σε καμία άλλη σχέση δεν μπορεί να το μάθει αυτό. Σίγουρα όχι στην ερωτική, όπως νομίζουν κάποιοι. Μόνο μέσα από τη σχέση με το παιδί του, του δίνεται η ευκαιρία να μάθει να αγαπάει πραγματικά.

Και για τους άνδρες που διστάζουν ή δε θέλουν να αποκτήσουν παιδιά; Τι έχετε να πείτε;
Κάποιοι μπορεί να έχουν αφιερωθεί ολοκληρωτικά σε έναν σκοπό ή σε κάτι που τους γεμίζει και γι’ αυτό δε θέλουν ή νιώθουν ότι δε χρειάζονται παιδιά. Είναι γεμάτοι. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που φοβούνται τις ευθύνες, ανησυχούν ότι θα σκλαβωθούν από τις γονικές υποχρεώσεις και παραμένουν αιώνια παιδιά.
Μόνο μέσα από τη σχέση με το παιδί του, δίνεται η ευκαιρία σε έναν άντρα να μάθει να αγαπάει πραγματικά.

Καθυστερούν γενικά οι άνδρες να γίνουν μπαμπάδες … έτσι δεν είναι;
Ναι, αλλά ούτε αυτό είναι απαραίτητα κακό. Για έναν άνδρα είναι σημαντική πρώτα η επαγγελματική αποκατάσταση και μετά η σχέση. Ενώ για τις γυναίκες ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Είναι πρώτα η σχέση που έχει σημασία και μετά η επαγγελματική αποκατάσταση. Η αλήθεια πάντως είναι ότι η καλύτερη ηλικία, για να γίνει μπαμπάς ένας άνδρας, είναι γύρω στα 40. Γιατί τότε είναι που του ταιριάζει περισσότερο η συντροφικότητα. Οπότε, εφόσον μπορεί να είναι καλύτερος σύντροφος ένας άνδρας, αυξάνονται και οι πιθανότητες να είναι και καλύτερος πατέρας. Δυστυχώς αυτές οι ηλικίες μπορεί να συμπέσουν με την κρίση της μέσης ηλικίας. Η ηλικιακή κρίση μπορεί να επηρεάσει τόσο πολύ έναν άνδρα, ώστε να κάνει σημαντικές ανατροπές. Να χωρίσει, να αναζητήσει άλλη σύντροφο, να κάνει άλλα παιδιά, να γυρίσει σελίδα στη ζωή του. Οπότε το να πεις ότι είναι προτιμότερο ένας άνδρας να γίνει πατέρας σ’ αυτή την ηλικία δεν είναι μια συνταγή που εξασφαλίζει επιτυχία.

Υπάρχει τέλειος μπαμπάς;
Δεν υπάρχει. Όπως δεν υπάρχει και τέλεια μαμά. Κι όταν δεχόμαστε και ως παιδιά και ως γονείς ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, τότε όλα είναι πιο εύκολα. Στόχος ενός άνδρα, όταν γίνει πατέρας, και μιας γυναίκας, όταν γίνεται μητέρα, πρέπει να είναι να εξελιχθούν σε αρκετά καλούς γονείς. Το πρόβλημα όμως είναι ότι πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν πως είναι τέλειοι ως γονείς και προσπαθούν να πείσουν και τους άλλους και ιδιαίτερα τα παιδιά τους γι’ αυτό.
Η συνειδητοποίηση ότι δεν είναι ή δεν μπορεί να είναι τέλειος ένας γονιός είναι ένα πρώτο βήμα, για να εξελιχθεί σε έναν αρκετά καλό μπαμπά ή αρκετά καλή μαμά. Μια αρκετά καλή μαμά κι ένας αρκετά καλός μπαμπάς είναι σημαντική υπόθεση. Το αρκετά καλό είναι κάτι πάρα πολύ καλό στην περίπτωση αυτή.

Πηγή: Dinfo