Ο Άγιος Κοσμάς υπήρξε φωτοφόρος απόστολος του Ευαγγελίου, στα μαύρα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς. Η Εκκλησία του Χριστού, για να τιμήσει τον αγώνα και την προσφορά του, τον ονόμασε Ισαπόστολο.
Ο Άγιος Κοσμάς γεννήθηκε στο χωριό Ταξιάρχης κοντά στο χωριό Μεγάλο Δένδρο Ναυπακτίας, το 1714 μ.Χ., από γονείς ευσεβείς, που τον ανέθρεψαν εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Είκοσι χρονών πήγε στο Άγιο Όρος, για να σπουδάσει στο εκεί νεοσύστατο σχολείο του Βατοπεδίου. Ο Άγιος Κοσμάς, ονομαζόταν αρχικά Κωνσταντίνος και μετά την αποφοίτηση του, πήγε στη Μονή Φιλόθεου, όπου έγινε μοναχός (1759 μ.Χ.) και κατόπιν Ιερομόναχος και έλαβε το όνομα Κοσμάς.
Ο Άγιος γνωρίζοντας ότι το Έθνος κινδύνευε, δεν ησύχαζε και φλεγόταν νύχτα-μέρα από τον πόθο να βγει και να διδάξει στους σκλαβωμένους Έλληνες τα Άγια Γράμματα. Όμως, θεωρούσε τον εαυτό του ταπεινό και αδύνατο να επωμισθεί τέτοιο φορτίο. Με θεία αποκάλυψη, πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνάντησε τον αδελφό του Χρύσανθο, που ήταν δάσκαλος. Αυτός του έκανε μερικά μαθήματα ρητορικής, που θα βοηθούσαν τον Κοσμά στο κήρυγμα. Έπειτα, αφού πήρε την άδεια του Πατριάρχη Σεραφείμ, όργωσε στην κυριολεξία την Ελλάδα, διδάσκοντας στους Έλληνες τον λόγο του Θεού.
Έτσι, ο Άγιος Κοσμάς, αρχικά κήρυξε στην Κωνσταντινούπολη και στην συνέχεια μετέβη στην Αιτωλοακαρνανία. Με νέα άδεια περιήλθε τα Δωδεκάνησα και το Άγιο Όρος. Ακολούθως περιόδευσε στην Θεσσαλονίκη, Βέροια, σε ολόκληρη την Μακεδονία, την Ήπειρο και από εκεί κατέληξε στη Λευκάδα και την Κεφαλληνία. Πήγε ακόμη στη Ζάκυνθο, Κέρκυρα και στην Αλβανία.
Το κήρυγμά του είχε τεράστια επίδραση στο βασανισμένο λαό. Ο ίδιος διακατεχόταν από γαλήνη αλλά και βεβαιότητα πως τα λόγια του εκφράζουν το Θεό. Γι’ αυτό τον λόγο, παρόλο που μιλούσε απλά, ανέπαυε και καλλιεργούσε τις ψυχές των ακροατών του, σε σημείο που να δακρύζουν όταν αυτός απομακρυνόταν από τα χωριά και τις πόλεις τους. Σε όποιο χωριό δίδασκε έφτιαχνε έναν μεγάλο ξύλινο σταυρό.
Αφενός η προσπάθειά του με λόγια και με έργα ενάντια στο βίαιο εξισλαμισμό των Ελλήνων από τους μωαμεθανούς και αφετέρου ο φθόνος των Εβραίων απέναντί του, ώθησαν τον πασά να σχεδιάσει και να υλοποιήσει το μαρτυρικό θάνατό του. Ο Άγιος, παρόλο που γνώριζε ότι πλησίαζε το τέλος της επίγειας ζωής του, έμεινε ψύχραιμος, προσευχόμενος και περίμενε την ιερή τούτη στιγμή με καρτερικότητα. Επτά στρατιώτες τον οδήγησαν σ’ ένα απόμακρο μέρος -στο Κολικόντασι- και τον κρέμασαν σ’ ένα δέντρο, όπου άφησε την τελευταία του πνοή, στις 24 Αυγούστου του 1779.
Απολυτίκιο Αγ. Κοσμά του Αιτωλού
Ο Άγιος των γραμμάτων
Παρακινούσε όχι μόνο τους άνδρες αλλά και τις γυναίκες και όχι μόνο τους νέους αλλά και τους ώριμους να μάθουν γράμματα. Ανέφερε χαρακτηριστικά:
“Ανοίξατε σχολεία. Να σπουδάζετε και σεις, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα, όσον μπορείτε. Και αν δεν εμάθατε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μανθάνουν τα Ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσης τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα όπου ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχης ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχης βρύσες και ποτάμια, και ωσάν μάθη το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια.”
Ομιλούσε ο πατρο-Κοσμάς με πύρινο ενθουσιασμό για την εκπαίδευση των ανθρώπων, αφού όμως πρώτα είχε θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση τα σχολεία να έχουν ως θεμέλιο τον Χριστό, την αγάπη σ’ Αυτόν και στον πλησίον. «Αλλιώς αν το σχολείο δεν είναι έτσι όπως το περιέγραψε θα είναι ψυχρό, αδιάφορο, πολέμιο της αληθινής πίστεως, το σχολείο θα εκφυλισθεί, διότι βρίσκεται εκτός προορισμού και είναι δυναμίτης στα θεμέλια της Ορθοδόξου κοινωνίας» (Αυγουστίνου Καντιώτη, Κοσμάς Ο Αιτωλός, σελ. 30).
Ο άγιος Κοσμάς κατάφερε να αποτρέψει τον εξισλαμισμό των Ελλήνων και επανέφερε στο χριστιανισμό τους εξισλαμισθέντες Έλληνες. Συνεισέφερε, ώστε να κτιστούν νέοι ναοί, προκειμένου να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα οι ορθόδοξοι χριστιανοί. Επίσης, κατάφερε να κτιστούν 210 σχολεία και να αρχίσουν να λειτουργούν 1100 άλλα κατώτερα σχολεία όπου διδάσκονταν η ανάγνωση και η γραφή για να μαθαίνουν τα παιδιά των Ελλήνων τη μητρική – ελληνική γλώσσα.
Η συνεισφορά του στη διατήρηση της θρησκείας, στην εκπαίδευση και στη διατήρηση της γλώσσας των υπόδουλων Ελλήνων αποτελεί αναμφίβολα πράξη που εμφορείται από τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Οφείλουμε πάρα πολλά στον μεγάλο Αγιο Κοσμά καθώς συνέβαλε τα μέγιστα στο ότι είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί και στο ότι μιλούμε την ελληνική γλώσσα στις μέρες μας…
Αν θέλετε παιδιά, μπορείτε να αγοράσετε το παρακάτω βιβλίο:
Περιγραφή: Ο Δεκαπενταύγουστος ήταν η καλύτερη στιγμή του καλοκαιριού για το Μανώλη και τη Δέσποινα. Το σπίτι του παππού και της γιαγιάς, καρφιτσωμένο σε κάποια πλαγιά της Ηπείρου, δεν το άλλαζαν με τίποτε. Μόνο που φέτος τα πράγματα ήταν κάπως… διαφορετικά. Οι δυσκολίες της πατρίδας μας, τα προβλήματα των ανθρώπων της και ειδικά των νέων, είχαν ρίξει ένα βαρύ πέπλο από πάνω τους. Τότε μπήκε στη μέση ο παππούς. Παρακινούμενος από τη διάκριση και την αγάπη του για τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, τους μίλησε για τη ζωή και τις προφητείες του, αλλά κυρίως τους παρότρυνε να τον γνωρίσουν, ακολουθώντας τα χνάρια του σε μονοπάτια των βουνών που ήταν γεμάτα ιστορίες και θρύλους. Μέσα από αυτές τις διαδρομές, όλη η οικογένεια όχι μόνο διαπίστωσε την αλήθεια των λόγων του Αγίου, αλλά έμαθε να ζει με κάτι που είχαν ξεχάσει: την ελπίδα. Έτσι, παππούς, γιαγιά, γονείς και εγγόνια βάλθηκαν να βρουν τρόπο για να βγάλουν τον τόπο τους από την αφάνεια. Ο Άγιος βέβαια ήταν αυτός που τους παρακίνησε, αυτοί όμως έπρεπε να κάνουν την ευλογία πράξη. Κάπου ψηλά, σ΄ ένα χωριό της Ηπείρου…
Και για τους μεγαλύτερους!
Αν έχετε όρεξη και διάθεση μπορείτε να διαβάσετε την εργασία του Καδιγιαννόπουλου Γεώργιου, Καθηγητής Οικιακής Οικονομίας, Διδάκτορας ΠΤΔΕ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της Καραβίδα Μαρίας, Νηπιαγωγός, MSc στις Παιδαγωγικές Επιστήμες με τίτλο: Αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στη διδασκαλία του αγίου Κοσμά του Αιτωλού
