Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο Γλαύκου

Την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2023 με τα υπόλοιπα τμήματα της Έκτης τάξης του σχολείου μας επισκεφθήκαμε εκτός από το οινοποιείο της Achaia Clauss που βρίσκεται στο Πετρωτό και το πρώτο Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο της Ελλάδας που βρίσκεται στον Γλαύκο, στην πόλη της Πάτρας.

Εκπαιδευτική περιήγηση στην Achaia Clauss

Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των εργαστηρίων δεξιοτήτων και συγκεκριμένα εντάσσεται στον πρώτο κύκλο στη θεματική ενότητα “Φροντίζω το περιβάλλον: Παγκόσμια και Τοπική Πολιτιστική Κληρονομιά” με θέμα “Ψηλαφώντας την ιστορία της Πάτρας“. Η εκπαιδευτική επίσκεψη συνδέεται διαθεματικά με το μάθημα της φυσικής και συγκεκριμένα με το κεφάλαιο που σχετίζεται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ανανεώσιμες και μη πηγές ενέργειας

Ευχαριστούμε πολύ τον κο. Λιαρόπουλο Γιώργο, υπεύθυνο του υδροηλεκτρικού εργοστασίου για τη φιλοξενία που μας παρείχε στον χώρο και για την εξαιρετική και λεπτομερή ξενάγηση που μας έκανε στον χώρο του μουσείου και του εργοστασίου.

Ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός Γλαύκου (ΥΗΣ Γλαύκου) είναι εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος πλησίον της πόλης της Πάτρας. Είναι το πρώτο Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο της Ελλάδας, λειτουργεί από το 1927 ενώ για την αξιοποίησή του συστάθηκε εκείνη την εποχή η πρώτη στη χώρα δημοτική επιχείρηση.

Όλα ξεκίνησαν το 1919 με πρωτοβουλία του Γουίλιαμ Μόρφυ ο οποίος κατέθεσε υπόμνημα στην τότε Ελληνική κυβέρνηση η οποία και το ενέκρινε. Την ίδια χρονιά καταρτίστηκε σχέδιο νόμου και ξεκίνησαν οι μελέτες του έργου.

Ο σωλήνας που οδηγεί το νερό στο εργοστάσιο

Στις 14 Ιουνίου του 1922 με νόμο της κυβέρνησης Δημητρίου Γούναρη παραχωρείται στον Δήμο Πατρέων το προνόμιο να εγκαταστήσει δίκτυο παροχής και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, και κατασκευής των απαραίτητων εγκαταστάσεων. Επίσης επέτρεψε στον Δήμο Πατρέων το αποκλειστικό προνόμιο εκμετάλλευσης των υδάτων του Γλαύκου.

Την μελέτη του έργου ανέλαβαν Ελβετοί μηχανικοί από το πολυτεχνείο της Γενεύης το οποίο την περίοδο εκείνη θεωρούνταν στην Ελλάδα ως το κορυφαίο παγκοσμίως, την κατασκευή όμως ολοκλήρωσαν τοπικοί εργολάβοι . Ένα από τα πρώτα έργα ήταν να επεκτείνει προοδευτικά το αρχικό δίκτυο των 10 χιλ. (που οριζόταν από την Πλατεία Τριών Συμμάχων), μέχρι το φρούριο του Ρίου, την Κρήνη, το Σαραβάλι και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Βραχναιίκων, καθώς και να αγοράσει εξοπλισμό. Επίσης εκείνη την εποχή κατασκευάστηκε και το πρώτο φράγμα που είχε ένα θυρόφραγμα και τελείως διαφορετική μορφή από την σημερινή .

Για την εκτέλεση των πρώτων αυτών έργων ο Δήμος Πατρέων έλαβε δάνειο 145 χιλιάδων λιρών Αγγλίας από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, το οποίο εξόφλησε ολόκληρο το 1944.

Η διάρκεια της σύμβασης ορίστηκε για 99 χρόνια με έναρξη της εκμετάλλευσης το 1927 και λήξη το 2026. Αργότερα λόγω του Β΄ παγκοσμίου πολέμου δόθηκε παράταση μέχρι τις 5 Μαΐου του 2039.

α πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα γιατί το ποτάμι προξενούσε πολλές καταστροφές στην μονάδα και το φράγμα. Κατά τα έτη 1927 – 28, τα πρώτα αυτά έργα και το φράγμα υφίστανται σοβαρές ζημιές από κατολισθήσεις (αχρήστευση της σήραγγος, φθορά υδροστροβίλων) γεγονός που απειλεί τη λειτουργία του εργοστασίου.

Σημειώνονται συνεχείς διακοπές ρεύματος στην πόλη, ενώ υπάρχει πρόβλημα και στις βιομηχανίες.

Με ορατό τον κίνδυνο οριστικής εγκατάλειψης των υδροηλεκτρικών έργων, αποφασίζεται με τη συγκατάθεση της Εθνικής Τράπεζας η παράδοση της συνολικής εκμετάλλευσης του έργου στην Εταιρία «Γλαύκος», προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι δυσχέρειες.

Έτσι η Εταιρεία, εξασφαλίζοντας την οικονομική αρωγή της Εθνικής Τράπεζας, προβαίνει άμεσα στην αγορά μιας νέας θερμικής μονάδος (κινητήρα) Ντίζελ κατασκευής Σούλτσερ 750 ίππων.

Επρόκειτο για τον μεγαλύτερο κινητήρα που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Με την ενίσχυση της θερμικής μονάδος, η Εταιρεία κατόρθωσε να καλύψει τις άμεσες ανάγκες για ρεύμα στην πόλη.

Η Εταιρεία οργάνωσε την πώληση ηλεκτρικών οικιακών συσκευών.

Για πρώτη φορά στην πόλη οι Πατρινοί έβλεπαν και χρησιμοποίησαν ηλεκτρικές συσκευές.

Στη δεκαετία του 1930 τίθενται οι βάσεις για τα μεγάλα έργα. Αφού απαγορεύεται η αιγοβοσκή στη λεκάνη απορροής του χειμάρρου και πραγματοποιείται συστηματική αναδάσωση, αρχίζουν τα έργα διευθέτησης του χειμάρου, τα οποία ανέλαβε η Εταιρεία «Γλαύκος» για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου.

Το 1936 αρχίζει η κατασκευή του δεύτερου υδροηλεκτρικού φράγματος με δύο θύρες, το οποίο προσαρμόζεται στη φυσική γεωμορφολογία της περιοχής. Παράλληλα το εργοστάσιο ενισχύεται με μια νέα μεγάλη στροβιλογεννήτρια συστήματος Πέλτον, με ισχύ 5.000 ίππους.

Η Πάτρα, μέσα σε μια τριετία γίνεται πρωτοπόρα στην ηλεκτρική ενέργεια και είναι η μοναδική πόλη της χώρας που παρέχει άφθονο και φθηνό ρεύμα (το φθηνότερο σε όλη τη χώρα) όχι μόνο στα σπίτια αλλά και στις μεγάλες βιομηχανίες της.

Παραμονές του πολέμου, το 1939,ο Δήμος Πατρέων εκπονεί σε συνεργασία με την Εταιρεία «Γλαύκος» μελέτη για την εφαρμογή συστήματος ηλεκτρικών λεωφορείων (τρόλεϋ – Μπους). Ο Β’ παγκόσμος πόλεμος, ωστόσο, ανακόπτει την επιτυχημένη πορεία.

Tον Αυγούστο του 1950 ιδρύθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) στην οποία το κράτος παραχώρησε σταδιακά όλα τα προνόμια παραγωγής και εκμετάλλευσης ηλεκτρικού ρεύματος. Η ΔΕΗ απορροφά το Γλαύκο έναντι 155 εκατ. Δραχμών εξαγοράζοντας όλες τις εγκαταστάσεις του, συμπεριλαμβανομένων και των ακινήτων. Το ρεύμα υπάγεται πλέον σε τιμολόγιο της ΔΕΗ.

Όσον αφορά την ηλεκτροδότηση της πόλης ο υδροηλεκτρικός σταθμός λειτουργεί σήμερα με δύο μονάδες παράγοντας ετησίως 10 GWh καλύπτοντας το 1/30 των αναγκών της Πάτρας.

Το νερό το οποίο περισσεύει διατίθεται μέσω αρδευτικών καναλιών στις περιοχές Εγκλυκάδα, Περιβόλα, Σαραβάλι κ.ά., όπου αρδεύονται καλλιέργειες κυρίως με κηπευτικά.

Το μουσείο του Υδροηλεκτρικού σταθμού

Η ιστορία του υδροηλεκτρικού σταθμού φυλάσσεται στο ανακαινισμένο διώροφο κτίριο όπου παλαιότερα έμεναν ο διευθυντής και το προσωπικό και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.