Πώς βλέπουμε;

92

Οι φωτεινές ακτίνες ανακλώνται και διαχέονται πάνω σε όλα τα αντικείμενα. Έτσι κάποιες από αυτές φτάνουν στα μάτια μας. Οι φωτεινές ακτίνες διαθλώνται στον κρυσταλλοειδή φακό και εστιάζονται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπου σχηματίζεται το είδωλο της εικόνας που παρατηρούμε. Η επιφάνεια του χιτώνα αυτού είναι καλυμμένη με εκατομμύρια φωτοευαίσθητα κύτταρα. Το οπτικό ερέθισμα, η εικόνα που βλέπουμε, μεταφέρεται στον εγκέφαλο μέσα από το οπτικό νεύρο. Παρόλο που τα είδωλα σχηματίζονται αντεστραμμένα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, ο εγκέφαλός μας τα «αναλύει» αυτόματα, οπότε βλέπουμε τα αντικείμενα κανονικά και όχι… ανάποδα. Ας γνωρίσουμε τα μέρη του ματιού από το σχολικό μας βιβλίο του μαθητή.

Τα μέρη του ματιού μας

Παρουσιάσεις μαθήματος

Μάτι from Γρηγόρης Ζερβός

Το μάτι έχει τη μορφή μιας μικρής μπάλας που ονομάζεται βολβός και μπορεί να περιστρέφεται μέσα στην κόγχη εύκολα με τη βοήθεια έξι μυών.

Τα βασικά μέρη του ματιού είναι:

• ο σκληρός χιτώνας: είναι το άσπρο μέρος και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του ματιού. Έχει πολλά αιμοφόρα αγγεία και μεταφέρουν αίμα στο μάτι.
• ο κερατοειδής χιτώνας: είναι διαφανής, πάνω από το σκληρό χιτώνα και προστατεύει το φακό.

• η ίριδα: δηλαδή το χρωματιστό μέρος του ματιού, βρίσκεται πίσω από τον κερατοειδή και λειτουργεί όπως το διάφραγμα της φωτογραφικής μηχανής. Στο κέντρο της βρίσκεται η κόρη.
• η κόρη: από εδώ μπαίνει το φως στο εσωτερικό του ματιού. Μεγαλώνει ή μικραίνει ανάλογα με την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στο εσωτερικό του ματιού.
• ο κρυσταλλοειδής φακός: είναι άχρωμος διάφανος και συγκλίνων φακός. Μέσα από αυτόν περνά το φως. Μπορεί και αλλάζει σχήμα ανάλογα με το αν το αντικείμενο που εστιάζουμε βρίσκεται κοντά ή μακριά.

• ο αμφιβληστροειδής χιτώνας: βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού, αποτελείται από πάρα πολλά οπτικά κύτταρα που είναι ευαίσθητα στο φως και σε αυτόν σχηματίζονται τα είδωλα των αντικειμένων που βλέπουμε αλλά ανεστραμμένα.

• το υαλώδες σώμα: αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ματιού και είναι διάφανο υγρό που βρίσκεται πίσω από το φακό(υπάρχει και το υδατώδες υγρό που βρίσκεται ανάμεσα στο φακό και τον κερατοειδή).
• το οπτικό νεύρο: μεταφέρει τα οπτικά ερεθίσματα από το μάτι στον εγκέφαλο για επεξεργασία.

Η λειτουργία της όρασης

Σε ένα φυσιολογικό εμμετρωπικό μάτι, ένα μάτι δηλαδή χωρίς διαθλαστικές ανωμαλίες όπως μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό, οι φωτεινές ακτίνες από το εξωτερικό περιβάλλον που μπαίνουν μέσα, διέρχονται από τον κερατοειδή, τη κόρη, το φακό, το υαλώδες υγρό και πάνε και εστιάζουν, σχηματίζουν δηλαδή τα είδωλα των εξωτερικών αντικειμένων, στο πίσω μέρος του ματιού πάνω στον αμφιβληστροειδή και πιο συγκεκριμένα σε ένα σημείο που ονομάζεται ωχρά κηλίδα. Η ωχρά κηλίδα που έχει μέγεθος κεφαλιού καρφίτσας, είναι υπεύθυνη για την κεντρική ευκρινή (καθαρή) όραση. Όλος ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής είναι υπεύθυνος για την περιφερική όραση. Τα είδωλα στην ωχρά κηλίδα, που προβάλλονται ανεστραμμένα όπως στο φίλμ μιας φωτογραφικής μηχανής, μετατρέπονται σε νευρικά ερεθίσματα και με τη βοήθεια του οπτικού νεύρου, μέσω της οπτικής οδού, καταλήγουν στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, στον οπτικό φλοιό, όπου και δημιουργείται η αντίληψη της εικόνας.

Η λειτουργία του ματιού έχει σημαντικές ομοιότητες με τη λειτουργία μιας φωτογραφικής μηχανής όπως φαίνεται και στο σχήμα από τον οφθαλμίατρο Γιώργο Νέο:

1. Και τα δύο συστήματα έχουν ένα κεντρικό άνοιγμα για να επιτρέπουν στο φως να μπαίνει μέσα. Στη μηχανή είναι το άνοιγμα στο κέντρο του διαφράγματος και στο μάτι είναι η κόρη στο κέντρο της ίριδας.
2. Το διάφραγμα στη φωτ. μηχανή και η ίριδα στο μάτι κανονίζουν κάθε φορά το εύρος του ανοίγματος αυτού και συνεπώς και το φως που θα περάσει μέσα στη μηχανή ή το μάτι.
3. Στη φωτογραφική μηχανή ο φακός της και στο μάτι ο φακός αλλά και ο κερατοειδής, διαθλούν τις φωτεινές ακτίνες και τις εστιάζουν στο φιλμ και στον αμφιβληστροειδή αντίστοιχα.
4. Και τα δύο συστήματα έχουν στο πίσω μέρος τους φωτοευαίσθητες επιφάνειες. Στη μηχανή το φιλμ με τις φωτοευαίσθητες χημικές ουσίες και στο μάτι ο αμφιβληστροειδής με τους φωτοϋποδοχείς (κωνία-ραβδία).
5. Η εστίαση των αντικειμένων και στα δύο συστήματα γίνεται με τη βοήθεια των φακών. Στη φωτ. μηχανή μετακινούμενος μπρος-πίσω και στο μάτι αυξομειώνοντας το πάχος του με τη βοήθεια του ακτινωτού μυ.
6. Τέλος και τα δύο συστήματα, για να απορροφάται το επιπλέον φως και να αποφεύγεται έτσι ο σχηματισμός πολλαπλών ειδώλων, έχουν η μεν φωτ. μηχανή μια εσωτερική μαύρη επίστρωση το δε μάτι το σκουρόχρωμο χοριοειδή χιτώνα κάτω από τον αμφιβληστροειδή.

Φως αγγελιαφόρος..

Το φως μεταφέρει πληροφορία. Τα φωτόνια, το ηλεκτρομαγνητικό κύμα, ξεκινούν από τη φωτεινή πηγή και μεταδίδονται ευθύγραμμα, ωσότου να συναντήσουν κάποιο διαφανές, ημιδιαφανές ή αδιαφανές σώμα. Εκεί είτε συνεχίζουν την πορεία τους είτε αλλάζουν κατεύθυνση είτε απορροφώνται. Σε κάθε περίπτωση, αν στη συνέχεια συναντήσουν το μάτι μας, μας πληροφορούν για την ύπαρξη, τη μορφή και τις ιδιότητες του σώματος και της φωτεινής πηγής. Το ηλεκτρομαγνητικό κύμα, λοιπόν, ή τα φωτόνια λειτουργούν στο μικρόκοσμο ως «αγγελιαφόροι» πληροφορίας.

Τι είναι η Μυωπία, τι η Υπερμετρωπία και τι ο Αστιγματισμός

Είναι ανωμαλίες της όρασης, που συνήθως υπάρχουν και σε άλλα άτομα της ευρύτερης οικογένειας. Είναι δηλαδή κληρονομικές. Ας διαβάσουμε περισσότερες λεπτομέρειες πατώντας εδώ το άρθρο του Αλέξανδρου Σκουφάρα, Επιμελητή Α’ ΓΝΕ ΘΡΙΑΣΙΟ με ειδικό ενδιαφέρον στην Παιδοοφθαλμολογία.

Κατεβάστε πατώντας παρακάτω μία χρήσιμη παρουσίαση του Γερογιώργη Αντώνη για το μάτι και τα προβλήματα όρασης.

Το ανθρώπινο μάτι – Η μυωπία και η πρεσβυωπία

Οπτικοποίηση της λειτουργίας εστίασης του ανθρώπινου ματιού, όταν αυτό πάσχει από μυωπία ή και πρεσβυωπία. Στόχοι του μαθησιακού αντικειμένου είναι αφενός να κατανοήσουν οι μαθητές τις επιπτώσεις που έχει η μυωπία και η πρεσβυωπία στην όραση του ανθρώπου και αφετέρου να πειραματιστούν με διορθωτικούς φακούς. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αυξομειώσει την ένταση των δύο ανωμαλιών, καθώς και να προσθέσει διορθωτικούς φακούς, προκειμένου να μελετήσει το πώς αυτοί διορθώνουν την εστίαση.

Παιδιά και οθόνες

Διαβάστε ένα πολύ χρήσιμο κι ενδιαφέρον άρθρο που αφορά την υγεία των ματιών των παιδιών του Dr. χειρούργου οφθαλμίατρου Κωνσταντίνου Καϊάφα :

Παιδιά και οθόνες: Τι να προσέξουν οι γονείς;

Μαθαίνω παίζοντας!